İŞ ZEKASI NEDİR?
Bugünlerde sık sık duyduğumuz bu terimi detaylı bir şekilde incelemeye ne dersiniz?
O zaman başlayalım.
Önce tanımdan bahsedecek olursak, İş zekası, ham olan veriyi anlamlandırma, kullanışlı hale getirmeye yarayan süreçlerin tümüne denir. Verilerin, karar vericilere katma değerli bir bilgi olarak karar mekanizmalarında kullanılmasına olanak sağlar. Bir diğer deyişle şirketlerin gelecekte hangi aksiyonları almasına destek verir. Çalışma alanları genellikle verinin uçtan uca işlendiği alanlardır. Birçok sektörde iş zekasına rastlamamız mümkündür. En başlıcaları, finans, telekominikasyon, enerji, kamu, sağlık, fmcg vb.
İŞ ZEKASI KAPSAMI NELERDEN OLUŞUR?
Tanımı kafamızda oturttuğumuza göre biraz da bileşenlerden bahsedelim. Raporlama, Çok Boyutlu Analiz Süreçleri, Veri Madenciliği, Süreç Madenciliği, Modelleme, Kıyaslama, Tahminleme gibi mantıksal çözümleri içerir.
Kapsamlardan bahsettik, biraz da İş Zekası süreçlerinde yer alan kavramlara kısaca göz atalım.
İŞ ZEKASI KAVRAMLARI NELERDİR?
Veri Ambarı (Data Warehouse): Başlangıçta farklı kaynaklarda bulunan verilerin kolay, hızlı ve doğru bir şekilde sorgulandığı bir veritabanıdır.
Veriler arasında iletişim kurabilmek, aralarındaki ilişkiyi görebilmek ve veriden bir hikaye yaratabilmek için verileri tek merkezden yönetmek gereklidir.
Veri Deposu (Data Mart): Veri ambarlarının alt kümeleridir. Veri ambarı, veritabanlarını birleştirirken, datamartlar genellikle daha küçüktür ve belirli bir konuyla veya ihtiyaca yönelik dataya odaklanır. Veri ambarlarındaki tüm karmaşıklıkla uğraşmadan ilgili data mart’ları sayesinde daha kolay analiz yaparlar.
OLAP (On-Line Analytical Processing): Veriler üzerinde çok yönlü analiz yapmayı sağlayan yaklaşım türüdür. İlişkisel veri tabanlarının aksine veriyi tekrarlayarak oluşturan, raporlama ve analiz için kullanan, veriye hızlı erişim sağlayan yapılardır. OLAP sistemlerinin hızlı çalışma sebebi, verilerin daha önceden hesaplanmış olmasıdır. Varolan verileri anlamladırmayı ve raporlamayı sağlar.
OLTP (On-Line Transaction Processing): Genellikle ilişkisel veritabanları üzerine kurulmuş, üzerinde sürekli işlem yapılan(insert, update, delete…) veri tabanı sistemidir. Normalize bir biçimde tasarlanan bu veritabanları, hızlı sorgulama işlemlerine cevap verirler. Tablolar arası ilişkiler sayesinde veri tekrarı bulundurmazlar.
ETL (Extract, Transform, Load): Kullanılacak olan verinin kaynaklardan çıkarılması, verinin iş süreçlerine göre temizlenmesi, birleştirilmesi, dönüştürülmesi (veritabanı/veri ambarı) ve yüklenmesi sürecidir. Büyük boyutlu veriler operasyonel sistemlerden alınıp veri ambarı veya data mart’lara yüklenirken ETL sürecinden geçer. Amaç verinin en etkin biçimde kullanılacak hale getirilmesini sağlamaktır.
Dashboard: Veri topluluklarının görsel unsurlara çevrilmesidir. Düz raporlara göre grafik ve pivot desteği bulunduran çok yönlü raporlamalardır. Dashboard Raporlama türü pek çok görselleştirme tekniği kullandığı için verilerin algılanmasını kolaylaştırır.
İŞ ZEKASINA NEDEN İHTİYAÇ DUYULUR?
Son yıllardaki gelişmelere baktığımızda işletmelerin ve bilgi teknolojilerinin en önemli kavramlarından birinin ‘Veri’ olduğunu görmekteyiz. Veriye verilen değer ve yatırım giderek artmaktadır.
Şirketlerin günümüz rekabet ortamında hayatta kalabilmesi için toplamış olduğu verileri doğru stratejiler geliştirerek yönetmesi gerekir. İşte tam bu noktada karşımıza İş Zekası kavramı çıkar.
İş zekası çözümlerinin en önemli özelliği işletmelere raporlama ve analiz konusunda verimlilik kazandırmasıdır. Ani ve acil karar verme gibi en riskli durumlarda görünürlülük ve beceriyi artırarak doğru kararların alınmasına katkı sağlar.
Aynı zamanda bir İş Zekası yapısı geçmiş datalardan yola çıkarak gelecekle ilgili öngürüler yapabilmeyi de sağlamaktadır.
Son olarak..
POPULER İŞ ZEKASI UYGULAMALARI NELERDİR?
Veri modellemesi ve görselleştirmesi alanında son yıllarda birçok tool karşımıza çıkmakta.
Gartner’ın kullanıcı geri bildirimleri ve verilen puanlara göre oluşturduğu bu listede toolları görmemiz mümkün. Listenin başını Microsoft (Microsoft Power BI, Microsoft SQL Server Reporting and Analysis Services), Tableau, MicroStrategy, Qlik gibi toollar çekmekte.
Bir sonraki yazımda görüşmek üzere!